Mat 22 | WSK | STEP | Jesus aking den ira te nunga manarukaso. Nu balam,

Matthew 22

King bo ko namar imet taukko se ko na biya beteman wore ko den ira

(Luke 14:16-24)

1 Jesus aking den ira te nunga manarukaso. Nu balam, 2 “Duruk wonong ko kingdom mu iwita: king bo ko kuriang imet taukko se ko na biya nungam. 3 Ale ko ura kari nunga maonam, ‘Namaral ale kariimet na yu biya imi ko ani girem nunga manem mu nunga maonal se taimonko,’ mam. Se namaman ale nunga manaru gilingiman, bare nuna taimonko meman.

4 “Se akingtala nu ko ura kari saki mu den imi nunga maonam, ‘Nina namaral ale kariimet ani nunga balem mu nunga maonalko, aninga balalko: Kari Biya ko na yu nungam se aniso, malko. Bulmakau se mel borok nungumik ningo ningo mu kai kami nunguru beteram se aniso, ale mel singir biya mu am nunguru saparam malko. Se nina noko kuriang ko nuwus ilak numi kuting iluwokko se, tairal na yu inang biya beteram wore nalko, ma uwuta nunga maonalko.’

5 “Se ura kari den imi ago namaman nunga manorman. Bare nuna den mu ikimonko meman, nomoke nomoke nunga ikia te namaman. Bo ningam te namakaso, se bo manga ura ko namakaso. 6 Se sang king ko ura kari mu nunga iluman ale nunga moman se kua gilingiman. 7 Se king mu ninguru gomang maga kaparam se ko kager kari nunga maonam se namaman ale kari ari mu nunga moman ale nunga menawuman, ale nunga wonong kaiman.

8 “Asele nu ko ura kari nunga maonam, ‘Na inang biya nungem se aniso,’ mam. ‘Bare kariimet ani girem nunga aurem mu nuna nunga munan wetang te aratam, nuna kariimet memek, se taimonko me terong. 9 Se nina lage bibiya te kaoral namaral ale kariimet suen tala nungarkal mu nunga maonal, se taimon na imi namonko.’ 10 Se ura kari lage suen biya te namaman ale kariimet nungarkaman mu suen la, ningo ta, memek ta, nongorak taiman. Se biguwura kawam kariimet karogo terong mam.

11 “Se king nungarkukko kasu naguram ale kari bo tom biya wore ko guang ningo me naguram mu arigam, 12 ale isuam, ‘Kari,’ mam, ‘ni tom ewere ko guang ningo me nagurem, bare awuk ko iwita utu nagurem?’ Se kari mu den ito balukko mena. 13 Se king ko ura kari nunga maonam, ‘Nina kari ewere iluwal, suwik kuting taliparal, ale watingi saparal se aratuk ale tiromorom ningi baga se, mo nia se, kore gik gek ma se bagurukko.’” ^{▼▼Mat 22:11-13 Ana guang ningo nagunakko: Eph 4:24; Col 3:10,12; Rev 3:4; 19:8.}

14 Jesus den ira imi balam asele nu kariimet nunga maonam, “Se butatala, Kaem kariimet suen biya nunga aruso, bare nu suwan suwan nuna noko ma nunga balso.” ^{▼▼Mat 22:14 Kariimet sang la Jesus ko kariimet nunguning: Mat 7:21-23; 25:10-12; James 2:24; 1 John 3:3.}

Nuna Caesar takis tumonko agi mena wore ko Jesus isarman

(Mark 12:13-17; Luke 20:20-26)

15 Se Pharisee alo Jesus beteman namaman biguwuman ale nu isa saki tumon se te den sapuruk se te ilumonko ko den nungurman. 16 Ale nunga olekem sang, se Herod ko kari sang nunga awuman se Jesus kote namaman ale manorman, “Kausa kari,” maman, “ana nika ikisan ni den nunguning baluko kari. Se den bo baluko me nguangasam. Ni kari nup ago mu den bo kilimik tusam, ale kari nup mena mu den bo kilimik me tusam. Mena. Ni Kaem ko den kariimet nunga kasursam mu diram la nunga kasursam. 17 Buta se ni awuk ikisam? Ana ali supuling Caesar takis manga tunak agi me tunak e? Munan aguwaya terong bare nanga manaru se ikinakko.”

18 Bare Jesus nononga ikia memek mu maingkala ko ikiam. Buta se nu balam, “Nina kawel kari pa! Nina anape ko aninga iluwa ko isa kawel aisisan a? 19 Manga bilik takis te diasan wore bo tal ale tai aga kausal se arigekko,” mam. Se nuna manga bo ago tai tuman. Se nu tam, 20 ale nunga isuam, “Se manga kumik te mu awiri ko dora se ko nup aniso ya?” mam.

21 Se nuna balman, “Caesar ko,” maman.

Se Jesus balam, “Buta mu Caesar ko mel mu eng Caesar tualko, se Kaem ko mel mu eng Kaem tualko.” ^{▼▼Mat 22:21 Nononga iluwa ko den kawel mu ko nunguning iwita: Rome Judea bitaruwakaso. Se Jesus takis me diaral mauk umutang gavaman kuring kulukuok se nuna ilumonko. Nu diaral mauk mu Juda nuna takis diara ko miawara se ilak den tawun biya balmonko. Takis ko den: Rom 13:7.}

22 Se nuna den mu ikiman ale ningurutala biririkiman, ale eng nu beteman ale namakasan.

Nuna kuera ale barasa ko munan ko Jesus isarman

(Mark 12:18-27; Luke 20:27-40)

23 Worem suwanta mu te tala Sadducee kari saki Jesus kote taiman. Mu nunga bala te mu iwita, kariimet kuesan mu tom nukum te me barasomonko ma gilingisan. 24 Se umutang ko nunga kari sang taiman ale Jesus isarman, “Kausa kari,” maman, “Moses iwita balam, kari bo imet tauk ale kuriang mena am baga kueruk, mu noko uria aking ko imet gerewa mu tauk se laun kueram mu ko nup te kuriang aratomonko. 25 Butata se, ulengkala mu launuria 7 nangarak sor imi te bagakasan. Se laun mu imet bo tam, bare kuriang mena baga kari mu kueram. Se aking ko uria laun ko nuwus gerewa mu tam, ale koma suwanta tala kuriang mena baga kari mu aking kueram. Se aking ko uria nu kowom kaoram mu betela kilek koma suwanta tala kumik te aratam. Se eng betela betela nama laga nukum kopa te, kari 7 mu karogotala kilek mu kumik te aratam. 27 Asele udagi te nukum bagu imet mu betela kueram. 28 Butata se tom kariimet kuera mu barasomonko tom te, mu imet umutang mu kari awiri ko nuwus bagurukko ya? Launuria 7 mu nunga nunuwus imet suwanta umutang.”

29 Se Jesus nunga den mu koma balam, “Nina Kaem ko den batoga te aniso mu me ko ikisan, ale Kaem ko sokel betela nina me ko ikisan tala. Umutang te nina supusan. 30 Tom kariimet kuera mu barasomonko tom mu te, nuna nuwus-kuari ko munan te me bagomonko. Mena. Nuna engel alo duruk te aguwaya bagasan mu nunga iwitatala bagomonko.

31 “Bare Kaem baluk se kariimet kueman mu barasomonko den, mu nina den Kaem ninga maonam mu me kauman ikiman e? Nu iwita balam, 32 ‘Ani Abraham ko Kaem, ani Isaac ko Kaem, ani Jacob ko Kaem,’ mam. Se mu te nina am iwita ikialko, kariimet kueman bare Kaem mu nuna kueman iwita me nunga ikiwoso, nuna marak bagasan iwita nunga ikiwoso.” ^{▼▼Mat 22:32 Kaem nononga wonong biya nunguru beteram se aniso: Heb 11:16.}

33 Se kariimet den mu ikiman ale Jesus ko kausa ko ninguru tinga gilingiman.

Munan gira nunguningkiri

(Mark 12:28-31; Luke 10:25-28)

34 Jesus den mu balam se Sadducee alo den bo balmonko me terong. Se Pharisee alo mel mu ikiman ale Jesus kote biguwuman. 35 Ale nunga ningi Law Den ko kausa kari biya bo Jesus ira arigokko iwita isuam, 36 “Kausa kari,” mam, “Law Den suen biya ningi munan den awuk bore gira aniso?”

37 Se Jesus nu maonam, “‘Munan gira nunguningkiri mu iwita: Ka ikia, ka gemang, ka dera lilim la ka Kari Biya Kaem tui ale ko kuarko.’ 39 Se den girem balem mu turantala, ani den kowom kaora aking iwita balsam, ‘Ni keta nimi ko kuesam iwitatala saki alo nunga nunga kuarko.’ 40 Munan den ilagala imi mu gira nunguningkiri aniso, kawam ko ngatalek iwita, se Law Den saki se prophet nunga den mu awete aniso.”

Kristus mu King David ko Biya

(Mark 12:35-37; Luke 20:41-44)

41 Se Pharisee alo bolala awuman bagaman se Jesus nunga isuam, 42 “Nina Kristus ko awuk ikisan a? Nu awiri ko kuriang a?”

Se nuna balman, “Nu David ko kuriang pa!” maman.

43 Se Jesus nunga isuam, “Se awuk se David Korang Bur ko sokel te noko balam ‘aninga Kari Biya’ mam? Ale balam,

44

‘Kaem aninga Kari Biya iwita maonam:
Ni aninga agiting sengam mu te dagi sager
se ani kari nikerak kagersan mu nunga gi ka siwik duap ningi nunga awurekko, ma balam.’

45 David kota Kristus ko balam noko Kari Biya mam. Se awuk ta aking noko kuriang?” ^{▼▼Mat 22:41-45 David ko den: Psalm 110:1. Jesus mu King David ko gue te aratam, buta se nu David ko kuriang: John 7:42. Bare nu David ko Kari Biya tala. Jesus nu King Biya: Mat 26:64.}

Se kari bo ta Jesus ko den koma balukko me terong. Se udagi te nuna Jesus isa sang agotala tumonko nguanga gilingikasan.

46